Ankara Tarihi ve Genel Bilgiler

Byadmin Hours
Comments 1 Comment

Ankara Nerede?

Ankara Hakkında Genel Bilgiler

Ankara, Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti,[5] Ankara ilinin merkezi, Türkiye’nin en kalabalık ikinci ve dünyanın en kalabalık otuz sekizinci kenti. Topraklarının büyük bölümü İç Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Sakarya bölümünde yer alır. Türkiye’nin coğrafi merkezine yakın olduğu için, hem konum hem de işlev itibariyle Türkiye’nin kalbi benzetmesi yapılır.[1][2] Ortalama 938 metre rakıma sahip olan[6] kentin nüfusu, 2013 yılı nüfus sayımına göre 5,045,083’dür.[3][7]

Bilinen tarihi en az 10 bin yıl öncesine, Eski Taş Çağı’na ulaşan[8] Ankara, Hattileri, Hititleri, Frigleri, Lidyalıları, Ahamenişleri (Persler), Makedonyalıları, Galatları (Keltler), Romalıları, Selçukluları ve Osmanlıları ağırlamış, Batı ve Doğu medeniyetlerine ev sahipliği yapmıştır. Geçmişte, Galatların bir boyu olan Tektosaglara[9] ve sonrasında Friglere[10] başkentlik yapmış olan kent, 13 Ekim 1923’ten beri Türkiye’ye[5] başkentlik etmektedir.

Ankara; kedisi, keçisi, tiftiği, tavşanı, armudu, balı, çiğdemi ve Kalecik Karası denilen misket üzümü ile ünlüdür.[11]

Ankara’nın Etimolojisi

Ana madde: Ankara (isim)
200px-Ankara'ya_ismini_veren_çapa

Roma İmparatoru Gallienusdöneminden bir Ankyra sikkesi, Ankara adının çapadan geldiği efsanesini yansıtıyor[12]

Frigya dili ve Yunanca’da Ἄγκυρα (telâffuz: Anküra), gemi çapası demektir. Bazı efsanelere göre Ankara, Frig Kralı Midas’ın bir gemi çapası bulduğu yerdir.[13] Büyük İskender’in Doğu Seferi sırasında Anküra’ya MÖ 333’de geldiği kayıtlara geçmiştir.[13] 2. yüzyıla ait ve Ankara’daki Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenen bazı paralarda gemi çapası figürü bulunmaktadır.[14]

Frigler, Galatlar ve Romalılar tarafından Ἄγκυρα olarak bilinen şehrin adı, Latin harfleri ile Batılı kaynaklara Ankyra ve Ancyra olarak geçti.[15][16] Kentin adı, Türklerin Anadolu’ya gelmesinden sonra Ankara, Engürü veEngüriye olarak değişime uğradı. Batı dillerine de Angora olarak geçti. 16. yüzyıla ait çeşitli resmî Osmanlı evraklarında Ankara (انقره) adı geçmektedir.[17]

Türkiye Cumhuriyeti devleti, 28 Mart 1930’da yabancı ülkelerden Türk şehirleri için Türkçe adların kullanılmasını resmen talep etti.[18] Bu tarihten sonra posta idaresi Angora olarak adreslenmiş mektupları Ankara’ya ulaştırmadı.[19] Böylece zamanla Ankara adı evrenselleşti.

Ankara’nın Tarihçesi – Ankara tarihi

Ankara, Sakarya Nehri’ni besleyen Ankara Çayı’nın geçtiği ovanın doğu kenarında kurulmuştur. Çubuk Ovası, kenti çevreleyen verimli bir tarım alanıdır. Sonradan Ankara Kalesi’nin kurulduğu tepenin ve eteklerinin sarp yamaçlı olması, tarihte bölgeyi düşman saldırılarına karşı korunaklı kılmaktaydı. Bentderesi’nin dar vadisi, Ankara Kalesi’nin bulunduğu volkanik tepeyi, yaylanın ovaya hakim dik kenarından ayırdığından, askeri öneme haizdi.[20] Kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber,[9] kentin bilinen tarihi Eski Taş Çağına (yak. MÖ 2 milyon – MÖ 10 bin)[21] kadar uzanmaktadır. Bu döneme ait çeşitli eserlere Gâvurkale, Ergazi, Lodumlu ve Maltepe’de rastlanmıştır.

Hattiler ve Hititler

200px-Hittite_sun_disk

Hitit Uygarlığı’nın simgesi sayılan ve Ankara’nın da amblemi olan Hitit Güneş Kursu.

Ankara’nın bilinen ilk sakinleri, MÖ 2500-1700 yılları arasında tüm Anadolu yarımadasında bir medeniyet kurmuş olan Hattilerdir. Şehir devletlerinden oluşan ve haklarında fazla bir bilgiye sahip olunmayan Hattiler zamanla Hititlerin hakimiyetine girmiş ve Hitit bünyesinde erimişlerdir.[22] Ancak Hatti dili, dini ve sanatı Hitit medeniyetini büyük oranda etkilemiş, Anadolu’nun adı da yaklaşık 17 asır boyunca Hatti ülkesi olarak kalmıştır.[22]

Hint-Avrupalı bir kavim olan Hititler (MÖ 1660-1190), Anadolu’ya boğazlar yoluyla gelmişlerdir. Hititlerin Anadolu’ya göç tarihleri, kesin olarak bilinmemektedir.[23] Ankara ve çevresinde Hitit dönemine ait yerleşkelerin kalıntıları,Balıkhisar, Ballıkuyumcu, Bitik, Karaoğlan, Gâvurkale ve Kültepe höyükleridir.[24] MÖ 2. bin yılın sonlarına doğru Hititlerin siyasal olarak çöktüğü ve yerini Friglere bıraktığı görülmektedir.[25]

Frigler ve Lidyalılar

MÖ 2. bin yılın sonlarında bölgede, hızla büyüyen bir Frigya kasabası vardı.[9] Frig Krallığı’nın başkenti olan Gordion kentinin kalıntıları Polatlı’nın 29 km kuzeybatısında bulunmaktadır. Bugün Yassıhöyük denen bölgede bulunan Gordion, en parlak dönemini Frigya Kralı Midas zamanında (MÖ 725-675) yaşamıştır.[26] Ankara’da, Frigler dönemine ait kalıntılar arasında bulunan Yumurtatepe Tümülüsü’nün bulunduğu yerin, kurulduğu dönemlerde çok önemli bir yerleşim olmasa da stratejik bir noktada olduğu düşünülmektedir.[15] Frigler, MÖ 700’lü yıllarda Kafkaslardan gelen Kimmerler tarafından ortadan kaldırıldı.[27]

Tunç Çağının sonlarında Frigler ile birlikte Anadolu’ya gelen ve Batı Anadolu’da varlıklarını sürdüren Lidyalılar, Friglerin ortadan kalkmasını fırsat bilerek Ankara’yı da kapsayan Kızılırmak yöresini ele geçirdiler. MÖ 7. yüzyılda Anadolu’ya hakim oldular ve 140 yıl hüküm sürdüler.[28] Lidyalıların madeni parayı icat ettikleri kabul edilir.[29] Lidyalılar döneminde Anadolu’da pazar ekonomisi gelişmiş, tahıl üretimi, hayvancılık, zeytinyağı ve şarap üretimi ilerlemiştir. Orta Anadolu’nun ana ulaşım yolu üzerinde bulunan Ankara kenti de bu gelişmelerden istifade etmiştir.[28] Medlerle ve Perslerle savaşan Lidyalılar, komşuları Ahameniş Pers Hükümdarı Kiros ile MÖ 547’de Kızılırmak kavisi içinde yaptıkları savaşı kaybederek tarih sahnesinden silinmişlerdir.[28]

Ahameniş Persler ve Büyük İskender

220px-Map_achaemenid_empire_en

Ahameniş İmparatorluğu ve Kral Yolu (kahverengi hat)

Persler, MÖ 545’ten itibaren Anadolu’ya egemen olarak, Anadolu’daki Helen kültürüne son verdiler.[30] MÖ 5. yüzyılda Herodot, Pers İmparatorluğu’nun ordu, ticaret ve posta hattı olarak kullanılan Kral Yolu’nun Ankara’dan geçtiğini yazar. Kral Yolu Efes’te başlıyor, Sardes şehrinden Lidya’yı, sonra Gordion, Ankyra ve Kızılırmak’tan geçerek, Kapadokya üzerinden Kilikya’ya, oradan Fırat ve Dicle nehirlerini geçip Asur’dan Susa kentine ulaşıyordu.[31] Kent, bu dönemde önemli bir ticaret ve konaklama merkeziydi.[32]

Ankara, MÖ 334’te[9] Makedonya Kralı Büyük İskender tarafından Ahameniş Pers İmparatorluğu’ndan alındı. Büyük İskender, MÖ 334-333 kışını, ünlü Gordion Düğümü’nü kestiği Gordion’da, ilkbaharı da Ankara’da Persleribekleyerek geçirdi. Ankara Anadolu’daki kavşak noktalarından biri olduğu için, buraya yürüyen Makedon birlikleri civardaki birçok kenti de ele geçirdiler.[33] İskender’in MÖ 323’te ölmesi üzerine kent, önce Antigonos’un eline, Antigonos’un ölümünden sonra da Lysimakhos’un eline geçti. Lysimakhos’un Lidya’da Kurupedion Savaşı’nda yenilmesinden sonra ise Selevkosların eline geçti. Bu dönemde Helen Uygarlığı yeniden Anadolu’da yayıldı.[34]

Galatlar

250px-Galatia_Map

Roma İmparatorluğu döneminde Galatya

Hint-Avrupalı bir Kelt kavmi olan savaşçı Galatlar, Orta ve Batı Avrupa’nın Ren-Tuna havzasındaki yurtlarını terkederek MÖ 278-189 yılları arasında üç kabile olarak Anadolu’ya göçtüler. Yerleştikleri Frigya ve Kapadokyatopraklarına Galatya dendi. Galatya günümüzdeki Ankara ve Kırıkkale illerinin tamamını kapsıyordu.[35] Ankara, Galatların Tektosaglar boyuna MÖ 3. yüzyılda başkentlik etmiştir.[9] Strabon, ünlü eseri Geographika‘da, Ankara Kalesi’nin Tektosaglar tarafından inşa edildiğini söyler.[36] Daha sonra bölgede siyasal birliği kuran[37] Roma İmparatoru Caesar Divi Filius Augustus, MÖ 25 yılında Ankara’yı ele geçirmiştir.[9]

Roma İmparatorluğu

Ankara, Roma İmparatorluğu’nun Galatia Prima eyaletinin başkentiydi.[38] 2. yüzyılda, İmparator Hadrianus döneminde kent metropol oldu.[39]

3. yüzyıl ortalarında Roma İmparatorluğu’nda ortaya çıkan sosyal ve ekonomik çöküntüye paralel olarak kent, o günlere kadar koruduğu açık kent niteliğini yitirdi, İmparator Caracalla döneminde çevresi surlarla çevrildi. Roma İmparatorluğu’nun başkenti Bizantion’a (İstanbul) taşınınca, Ankara’dan geçen ve başkenti doğuya bağlayan yolların önemi daha da arttı.[15]

4. yüzyılda Hristiyanlığın yayılmasıyla birlikte Ankara önemli bir dinî merkez oldu.[40] M.S. 395 yılında yılında Roma İmparatorluğu ikiye bölününce Ankara Doğu Roma (Bizans) sınırları içinde kaldı. 10. yüzyıla kadar Ankara diğer Doğu Roma kentleri gibi para ekonomisinin geliştiği, örgütlü bir ekonomik yapısı olan önemli bir merkez özelliği kazandı. Bu dönemde kent planının temel öğeleri, kenti düşman saldırılarına karşı koruyan kalın surlar, pazar yeri işlevini gören agora ve kilisedir.[15]

Ankara’da Doğu Roma hakimiyeti zaman zaman kesintilere uğradı. M.S. 654 yılında Müslüman Araplar kısa süreliğine kentin kontrolünü ele geçirdiler. 833 ve 842 yıllarında Abbasi Halifesi Mutasım ve Türk komutanı AfşinAnkara’yı kısa süreliğine ele geçirdi. 871 yılında Pavlikian mezhebinden Hristiyanlar şehrin kontrolünü yaklaşık bir yıllığına ele geçirdiler. Bu kesintilerden sonra her seferinde Bizanslılar şehri geri alarak otoriteyi temin ettiler.[41]

Osmanlı İmparatorluğu

240px-Ankara_rijkmuseum

Ankara’nın 18. yüzyıldan kalma bir resmi. Bu anonim eser Hollanda’daki Rijksmuseum’dadır.

Ankara’nın Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun eline geçmesi, Malazgirt Savaşı’ndan sonra 1073 yılına rastlar.[42] 12. ve 13. yüzyıllarda Selçuklu Sultanlarının da çabasıyla transit ticarette gelişme gösteren Ankara, önce Ahiler’e, ardından 1304’te göreli özerklik verilerek Osmanlı İmparatorluğu’na bağlandı. I. Murat zamanında kesin olarak Osmanlı topraklarına bağlanan kentte, 1402 yılında Büyük Timur İmparatorluğu Hükümdarı Timur ile Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid arasında Ankara Savaşı yapıldı.[42][43][44] Yıldırım Bayezid’in savaşı kaybetmesi ve Timur’a esir düşmesi sonucu Osmanlı Devleti, Fetret Devri denen bunalım ve iktidar boşluğu dönemine girdi. Ankara Savaşı’nda kent ve çevresi büyük ölçüde harap olmuş, Anadolu birliğini yeniden kuran II. Murat zamanında kent, yeniden onarılmıştır.[15] 1841 yılında Anadolu Eyaleti kaldırılıp yerine vilayetler kurulunca kent bir vilayet oldu.[45] Ankara, Çorum, Yozgat, Kayseri ve Kırşehir sancakları bu vilayete bağlandı. Ankara Vilayeti, varlığını 1922 yılında kadar sürdürdü.[45]

Osmanlı hakimiyetinin sonlarına doğru Ankara 1917’de 3 gün süren büyük bir yangın geçirmiş[46] ve yangın 1900 kadar hanenin yanması ile sonuçlanmıştır.[47]

Kurtuluş Savaşı ve başkent oluşu

220px-Lörcher_Planı

1924’te hazırlanan imar planı

220px-Jansen_Planı

1932’de hazırlanan, Jansen Planıolarak da bilinen imar planı

Mustafa Kemal, Mondros Ateşkes Anlaşması imzalandıktan sonra, Padişah VI. Mehmet tarafından 30 Nisan 1919’da 9. Ordu Müfettişliğine atandı.[48] 19 Mayıs 1919’da Refet Bey (Bele),Kâzım Bey (Dirik), ‘Ayıcı’ Mehmet Arif Bey ve Hüsrev Bey (Gerede) ile birlikte Samsun’a çıktı.[48] Anadolu’da Havza ve Amasya Genelgesi’ni yayınlayan ve Sivas ile Erzurum Kongresi’ni düzenleyen Mustafa Kemal, İstanbul Hükümeti ile Amasya Protokolü’nü imzaladı. Bu protokol üzerine Meclis-i Mebusan açılmıştır.

Mustafa Kemal, meclis çalışmalarını daha yakından izleyebilmek için 27 Aralık 1919’da Ankara’ya geldi.[42][49] Ankara’ya gelmesinin nedenleri arasında buranın demiryolu ağına sahip olması, İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmemiş olması, merkezi bir konumda bulunması ve Batı Cephesi’ne yakınlık gibi nedenler de etkili olmuştur. Meclis, 28 Ocak 1920’de oybirliği ile Misak-ı millî’yi kabul etti. Bunun üzerine İstanbul işgal edildi ve meclis kapatıldı. Mustafa Kemal, 19 Mart 1920’de illere ve kolordu komutanlıklarına bir genelge gönderdi ve Ankara’da olağanüstü bir meclisin açılacağını duyurdu.

Seçimlerin ardından 23 Nisan 1920’de Ankara’da TBMM açıldı ve hükümet kuruldu. Kurtuluş Savaşı bu meclisten yönetilmiş, savaşın kazanılmasının ardından Lozan Antlaşması imzalanmış ve I. TBMM seçim kararı almış ve yerini II. TBMM’ye bırakmıştır. İnkılap Meclisi olarak da anılan bu meclis 13 Ekim 1923’te Ankara’yı başkent ilan etti.[50][51][52]

Coğrafya

150px-Ankara,_Turkey

Expedition 19 uzay ekibi tarafından çekilmiş Ankara’nın uydu görüntüsü (11 Nisan 2009)

Ana madde: Ankara coğrafyası

Ankara, doğuda Kırıkkale ili’ne bağlı Bahşılı ve Yahşihan, kuzeydoğuda Ankara ili’ne bağlı Kalecik, kuzeyde Çankırı ili’ne bağlı Şabanözü, ve Ankara ili’ne bağlı Kızılcahamam, kuzeybatı ve batıda Ankara ili’ne bağlı Güdül veBeypazarı, güneyde Ankara ili’ne bağlı Polatlı ve Haymana, güneydoğuda ise Ankara ili’ne bağlı Bala ile komşudur.[53]

Sakarya Nehri’nin kollarından Ankara Çayı, kentin merkezinden geçmektedir.[54] Bu çayın üzerinde, Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad zamanında yaptırılan Akköprü bulunmaktadır.[55][56]

İklim

Genel olarak Karasal İklimin hüküm sürdüğü Ankara’da, kışlar soğuk ve kar yağışlı, yazlar ise sıcak ve kuraktır. Yağışlar en çok ilkbahar mevsimindedir. Karın yerde kalma süresi ortalama 62 gündür. Gece ile gündüz, yaz ile kış mevsimi arasında önemli sıcaklık farkları bulunur. En sıcak aylar Temmuz (ortalama 23,4 °C) ve Ağustos (ortalama 23,9 °C), en soğuk aylar ise Ocak (ortalama 0,6 °C) ve Şubat (ortalama 1 °C) olarak belirlenmiştir.[57]

 Ankara iklimi

 

Ankara’nın Nüfusu

Ankara, başkent olmadan önce otuz bin kişilik bir nüfusa sahipti; ancak başkent olduktan sonra önce İstanbul ve İzmir’den sonra en kalabalık üçüncü kent oldu, ardından İzmir’i geçerek İstanbul’dan sonra Türkiye’nin en kalabalık kenti oldu. Ankara bugün dünyanın en kalabalık 38. kentidir. Kent nüfusu bugün beş milyon civarında olmakla birlikte her geçen gün büyümektedir. Kent, ülkenin en çok göç alan kentlerindendir. İl nüfusu 5.045.085,[63] merkez nüfusu 4.630.735 kişidir.[7] 1990 yılında 2.583.963 olan nüfus 2000 yılında %21.48 artarak bu orana ulaşmıştır.[3] Bu oran %15.78 olan İç Anadolu Bölgesi ve %18.28 olan Türkiye ortalamasından yüksektir. Kent nüfusunun %97’si kentlerde, geriye kalan %3’ü köylerde yaşar.[3] Ayrıca 11.608.868 kişilik İç. Anadolu nüfusunun yaklaşık üçte biri Ankara’da yaşar. İl nüfusunun %93’i merkezde yaşar.[3]Ankara’daki yaklaşık 21 bin Ermeni tehcir esnasında 17 Eylül 1915’e kadar Halep ve Deyr-i Zor Vilayetlerine gönderildi. Bu tarihten sonra Ankara merkezde sadece 733 Ermeni kaldı.[61][62]

Ankara’da 2013 yılında altı yaşın üstündeki 107.207 kişi okuma yazma bilmemektedir. Bunun 14.691’i erkek, 92.516’sı kadındır. 131.312 kişinin okuma yazma bilip bilmediğine dair bilgi olmamakla birlikte 4.341.440 kişi okuma yazma bilmektedir.[64]

Ankara’da yaşayan nüfusun 1.585.970’si nüfusa Ankara adına kayıtlı iken geri kalan nüfus diğer illerden göçenler ve yabancılardan oluşmaktadır. Diğer illerden gelen nüfus içinde en büyük oran 378.451 kişiyle Çorum’a aittir. Çorum’u 332.198 kişiyle Yozgat, 236.406 kişiyle Çankırı, 196.296 kişiyle Kırşehir, 184.5061 kişiyle Kırıkkale 151.386 kişiyle Sivas izler. İç Anadolu Bölgesi’nden olmayanlar içinde en yoğun nüfus ise 103.319 kişiyle Erzurum’a aittir. Bu ili 813.616 kişiyle Kars, 82.305 kişiyle Boluizler. Ankara’da en az nüfusa sahip iller ise, 4.305 kişiyle Kırklareli, 2.464 kişiyle Hakkâri, 1.330 kişiyle Yalova’dır.[66]

Ankara’nın Şivesi

Ankara merkez ilçelerinde kullanılan şive; Prof. Dr. Leyla Karahan’ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması[67] adlı çalışmasına göre “Batı Anadolu ağızları” içinde ve “Ankara, Haymana, Bala, Şereflikoçhisar, Çubuk, Kırıkkale, Keskin, Kalecik, Kızılırmak, Çorum, Yozgat,Çankırı, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Kayseri, Şarkışla, Gemerek” grubundadır.

Ankara’nın Ekonomisi

A_view_of_the_BDDK_building,_Atatürk_Avenue_in_Ankara

Atatürk Bulvarı, Ankara.

360px-What_does_that_look_like-_(3809112205)

Ankara ulaşımında dolmuşlar ve ticaret hayatında tabelalar

Ankara_ulaşım

Ankara ulaşımının önemli kısmının yapıldığı dolmuşlar şehrin merkezi Kızılay’da

Ankara Türkiye’nin İstanbul’dan sonra ekonomisi en gelişmiş ikinci ilidir. Nüfusunun dörtte üçü hizmet sektöründe çalışmaktadır ve bu sektör ilin gayrisafi milli hasılasında en büyük paya sahiptir. Bu sektörün bu kadar gelişmesinin nedeni, göçle gelen nüfusa isthidam sağlayacak kadar büyük sanayinin bulunmamasıdır. Ankara il genelinde toprakların %60’ı tarım alanı olarak kullanılmaktadır ve bu oran Türkiye ortalamasının oldukça üzerindedir.[68]

Sogutozu_Ankara_Turkey

Söğütözü, Ankara.

Kent, Türkiye gayrisafi millî hasıla’sının %9’una sahiptir. Ülkenin toplam vergi gelirlerinin %12’si, bütçe gelirlerinin %12,3’ü kentten toplanır; buna karşılık ilin ülke bütçesinden aldığı pay %6,4’tür. 2006 yılında Ankara’nın bütçe gelirlerine 16,5 milyar TL, bütçe gelirlerine katkısı 21,1 milyar TL olup, bütçeden aldığı pay 11,3 milyar TL’dir.[68] 2006 yılında toplam 1.355.000 kişinin istihdam edildiği Ankara’daki işsiz sayısı, 185 bin kişidir ki bu oran olarak %12,1’e denk gelmektedir.[68]

Pricewaterhouse Coopers’ın “Dünyada En Büyük Şehir Ekonomileri Hangileri ve Bu 2020 Yılında Nasıl Değişecek” raporuna göre dünyanın en büyük 100 kenti arasında 2005 yılında 94. olan kent, 2008’de 80. sıraya yerleşmiştir. İlin 2020 yılında dünya kentleri sıralamasında 115 milyar $ gelirle 74. sıraya yerleşmesi planlanmaktadır.[69][70]

Kent, 2008 yılı Türkiye ihracatında 4.617.354 $’lık dışsatımla, İstanbul, Bursa, Kocaeli ve İzmir’den sonra beşinci, 19.062.872 $’lık dışalımla İstanbul ve İzmir’den sonra üçüncü olmuştur.[68]

Ankara Turizm

235px-Atakule

Atakule, Ankara.

Ankara’ya 2001 yılında 208.101 yabancı giriş yapmıştır. Aylara dağıtıldığında en çok turist 40.403 kişiyle temmuz ayında, en az turist 9.099 kişiyle kasım ayında gelmiştir.[71]

Turist sayısını artırmak için kongre ve eğlence turizmi odaklı bir politika izlenmektedir. Bunun için Yenimahalle’de bir kongre sarayı planlanmıştır.[72]

Ankara’nın Altyapısı

Ulaşım

Kent içi ulaşımda son zamanlarda en yoğun taşımacılık metro ile yapılmaktadır. EGO Genel Müdürlüğü tarafından işletilen Ankara metrosu günde yaklaşık 150.000 yolcu taşımaktadır.[73] 2006 yılında tamamen yenilenip kapasitesi ve işlevi çağdaşlaştırılmıştır. Havalimanını kentmerkezine bağlayan yol da tamamen yenilenmiş ve yeni geçitler devreye sokulmuştur. Havayolu ile kente ulaşmanın bir başka yolu da ordunun hizmetindeki Etimesgut Askeri Havalimanıdır. Bu havalimanı sivil uçuşlar için kullanılmasa da gerektiğinde alternatif olarak kullanılabilmektedir.[74] Ankara Şehirlerarası Terminal İşletmesiyani kısaca AŞTİ’dir. Avrupanın en büyük otobüs terminalleri arasında yer alan tesislerde restoranlar, emanetçiler, büfeler ve firmalar için servis istasyonları da bulunur. Tesislerin Ankaray bağlantısı olduğu gibi taksi servisi de vardır.

Tren yolu ile giriş çıkışta en önemli yer TCDD Ankara Garı’dır. Burası aynı zamanda ülkenin doğusu ile batısının ayrıldığı noktadır. Halihazırda ülkenin dört bir yanına ve banliyölere buradan tren seferleri düzenlenmektedir. Eskişehir üzerinden kenti İstanbul’a bağlayacak olan hızlı tren projesi’nin Ankara – Eskişehir kesimi 2009’da, Ankara – Konya kesimi 2011’de hizmete açıldı.[75][76]

Sağlık

Ana madde: Ankara hastaneler listesi

Ankara’da 2009 itibarıyla 33 tane Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı’na bağlı olan, 8 üniversitelere bağlı, 2 askeri, 3 resmi, 20 özel, 1 belediye hastanesi olmak üzere toplam 67 hastane ve 1 ağız ve diş sağlığı merkezi bulunmaktadır.[77] Yenimahalle ilçesine bağlı Batıkent semtinde bir hastane inşaatı vardır.[78][79] Ankara’daki cadde ve sokaklar
Ankara’da Opera Meydanı, Tandoğan Meydanı, Şili Meydanı, Hergele Meydanı gibi birçok meydan, Tunalı Hilmi Caddesi, Arjantin Caddesi, Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, İsmet İnönü Bulvarıgibi birçok cadde, sokak ve bulvar vardır.

Bunlardan Opera Meydanı: Gençlik Parkı, Devlet Opera ve Balesi, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi, Etnografya Müzesi,Cumhurbaşkanlığı Orkestrası ve İller Bankası gibi birçok yapıya evsahipliği yapar.[15]

Parklar ve yeşil alanlar

Dikmen_Vadisi

Dikmen Vadisi

Ankara’daki önemli parklar arasında Atatürk Orman Çiftliği, Altınpark, Gençlik Parkı, Abdi İpekçi Parkı, Güven Park, Kurtuluş Parkı, Seymenler Parkı, Botanik Parkı, Kuğulu Park, Harikalar Diyarı, Göksu Parkı, Köroğlu Parkı,50.Yıl Parkı ve Mavi Göl sayılabilir. Bu parklar arasında Harikalar Diyarı, 1 milyon 300 bin m²’lik alanıyla Avrupa’nın en büyük parkıdır.[80]

Kentte kişi başına düşen yeşil alan miktarı 2009 yılında 14.91 m², Türkiye Büyük Millet Meclisi, Atatürk Orman Çiftliği, Cumhurbaşkanlığı tesisleri ve Askeri tesisler dahil edilince 72 m²’dir. Toplam yeşil alan miktarı 230.920.125m² olup, bu alanın büyütülmesine uğraşılmaktadır. 1994-2007 yılları arası, yaklaşık 4.6 milyon adet boylu ağaç, fidan, çalı ve çiçek dikilen kentte, yılda ortalama 1.3 milyon adet çiçek, 30 bin adet fidan üretimi yapılmaktaktadır. 2009 yılında 1.113.300 adet fidan ve çalı dikimi ile 4967 adet ağaç dikimi gerçekleştirilmiştir. Kentte ağaç, fidan, çiçek dikimi ve bakımı ile uğraşan 412 kişi istihdam edilmektedir.[81]

Atatürk Orman Çiftliği

Ana madde: Atatürk Orman Çiftliği

Atatürk Orman Çiftliği; Hayvanat Bahçesi, Atatürk evi, piknik alanı ve doğal parktan oluşmaktadır.[82] Gençlik Parkı; Ulus’taki Gençlik Parkı, Cumhuriyetin ilk yıllarında bataklıklarla kaplı olan 28 hektar büyüklüğündeki arazide kurulmuştur. Park yapılmasına karar verilen arazinin bir bölümünde “Ay-Yıldız” adında bir futbol sahası bulunmaktaydı. Parkın inşaatına 1936 yılında başlandı. 600 bin Türk lirası ödenek ayrılarak iki yılda bitirilmesi planlanan park 19 Mayıs 1943 günü hizmete açıldı.[83] Altınpark; Ankara’nın Altındağ ilçesinin Aydınlıkevler semtinde bulunan, 640 bin m² bir alan üzerinde, %85’ini yeşil alan ve gölet düzenlemeleri, %15’ini de yapılar ve meydanların oluşturduğu Ankara’nın en büyük rekreasyon alanlarından biridir. 1977’ye kadar golf kulübü olarak kullanılan bu alana 1985’te açılan yarışmada birinci gelen projenin uygulanması ile bugünkü Altınpark ortaya çıkmıştır.[84]

200px-Anıtkabir

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk CumhurbaşkanıMustafa Kemal Atatürk ve II. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün kabrinin bulunduğu Anıtkabir’den bir görünüş.

Ankara şehir merkezi sınırları içerisinde çeşitli kurumlarca işletilen 42 müze bulunmaktadır.[85] Bunların en önemlileri şunlardır:

  • Anadolu Medeniyetleri Müzesi: Atpazarı semtinde, Ankara Kalesi’nin dış duvarının güneydoğusundaki iki Osmanlı yapısında yer alır. Bu yapılardan biri Mahmut Paşa Bedesteni, diğeri Kurşunlu Han’dır.[86] Anadolu’nun arkeolojik eserlerini sergileyen ve dünyanın sayılı müzeleri arasında yer alan bir müzedir.[15][87][88]
  • Etnografya Müzesi: Önceleri Arkeoloji müzesi yapılması düşünülen yapıya sonraları Resim ve Heykel Müzesi kurulması kararlaştırılmış, Mustafa Kemal Atatürk’ün mezarı Anıtkabir yapılana kadar burada saklanmıştır.[88][89]
  • Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi: Müze, Mustafa Kemal Atatürk’ün direktifleri üzerine Mimar Arif Hikmet Koyunoğlu tarafından projelendirilerek, 1927 yılında Türkocağı olarak inşa edilmiştir. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından 2 Nisan 1980 tarihinde müze olarak açılışı yapılmıştır.[88][90]

180px-067_Etnografya.05.2006_resize

 

Ankara Etnografya Müzesi.

Old_Ankara_(6526102737)

Eski Ankara semtleri

Ankaraotobus-7

Otobüslerde kullanılan kart makineleri

  • Kurtuluş Savaşı Müzesi: I. TBMM binasında hizmet veren bir müzedir. 23 Nisan 1961’de “Türkiye Büyük Millet Meclisi Müzesi” adıyla halkın ziyaretine açılmıştır. Mustafa Kemal Atatürk’ün doğumunun 100. yılını kutlama programı çerçevesinde, 1981 yılında Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından restorasyon ve teşhir-tanzim çalışmaları sonucu 23 Nisan 1981 tarihinde “Kurtuluş Savaşı Müzesi” adıyla yeniden ziyarete açılmıştır.[88][91]
  • Cumhuriyet Müzesi: II. TBMM binasında hizmet veren müzedir. Müzede ilk üç Cumhurbaşkanı dönemini yansıtan olaylar, onların kendi sözleri, fotoğrafları, bazı özel eşyaları ile o dönemde mecliste alınan kararlar ve kanunlar sergilenmektedir.[88][92]
  • Anıtkabir: Mustafa Kemal Atatürk’ün kabrinin de bulunduğu müzedir. Müze dört bölümden oluşur: Birinci bölümde Atatürk’ün özel eşyaları; ikinci bölümde Çanakkale Savaşı panoraması; üçüncü bölümde Sakarya Meydan Muharebesi ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi panoraması; dördüncü bölümde Atatürk devrimlerinin fotoğraf ve açıklamalarla tanıtıldığı, rölyeflerle zenginleştirilmiş tonozlu koridor bulunmaktadır.[88][93]

Anıtlar ve heykeller

Ana madde: Ankara’daki anıtlar ve heykeller

Ankara’da birçok anıt ve heykel bulunmaktadır. Bunların en önemlilerinden Ulus semtindeki Atlı Atatürk ve Mareşal Atatürk Anıtları, Pietro Canonica tarafından 1927 yılında yapılmıştır.[15][94]

Ulus’taki bir başka heykel olan Zafer Anıtı, Heinrich Krippel 1927 yılında tarafından yapılmıştır.[15]

Önemli anıtlardan Güvenpark Anıtı, Anton Hanak ve Joseph Thorak tarafından yapılmış ve Kızılay Meydanına yerleştirilmiştir. Heykelin Açılışı 1935 yılında yapılmıştır. Bu anıta Güvenlik ya da Emniyet Anıtı da denir.[94]

Çağdaş anıtlardan Hitit Güneş Kursu Anıtı, Nusret Suman tarafından yapılmış ve Sıhhiye Meydanına yerleştirilmiştir. Açılışı 1978 yılında yapılmıştır. Taşankara ise Jørgen Haugen Sørensen tarafından yapılmış ve Sakarya Caddesine yerleştirilmiştir. Açılışı 1992 yılında yapılmıştır.[15]

Arkeolojik alanlar

222px-Augustus_Tapınağı_Minyatürü

Augustus Tapınağı’nın bir minyatürü.

Ankara’da birçok arkeolojik alan vardır. Bunların en önemlilerinden Roma Hamamı, Ulus Meydanı’ndan Yıldırım Beyazit Meydanına uzanan Çankırı Caddesi üzerinde yer alır, 3. yüzyılda Septimius Severus’un oğlu Roma İmparatoru Caracalla tarafından Sağlık Tanrısı Asklepios adına yapılmıştır.[88][95][96][97] Diğer bir önemli yapı olan Augustus Tapınağı, Ulus’ta Hacı Bayram Camisibitişiğindedir. Aslen MÖ 2. yüzyılda Frigya tanrısı Men adına yapılmış olan tapınak zamanla yıkılmıştır. Bugün kalıntıları bulunan tapınak ise son Galatya hükümdarı Amintos’un oğlu kral Pilamenes tarafından Roma İmparatoru Caesar Divi Filius Augustus adına bir bağlılık nişanesi olmak üzere yaptırılmıştır.[15][88][98] Augustus’un ölümünden önce Vesta rahibelerine verdiği dört adet belgeMonumentum Ancyranum (Ankara Anıtı) ve Resgestae (Yazıt) olarak bilinirdi. Tapınaktaki bu taş yazıt, dünyadaki en uzun ve sağlam Latince kitabedir.[99]

Romalılar’a ait Jülian Sütunu, Ulus’ta bulunur. Sütün 362 yılında Roma İmparatorluğu İmparatoru Julian’ın Ankara ziyareti onuruna dikilmiştir.[15][88] Julian Sütunu, Belkıs Minaresi olarak da adlandırılır.[100]

Kentteki en önemli Selçuklu yapısı olan Akköprü, Yenimahalle ilçesinin Varlık Mahallesi’nde bulunur. Köprü Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad zamanında yaptırılmıştır.[55][56]

Çağdaş yapılar

Ankara’da çağdaş yapılar içinde en önemlileri Atakule, Kocatepe Camisi ve Armada’dır.

Atakule, Çankaya’nın Cinnah Caddesi ile Çankaya Caddesi’nin kesiştiği, Zübeyde Hanım Meydanı’nda bulunur. Cumhurbaşkanlık ve Başbakanlık konutlarının yakınındadır.[101] Bu iş merkezi, Ankara’nın başkent oluşunun 66. yıldönümü nedeniyle 13 Ekim 1989’da açılmıştır. Ankara’nın açılan ilk, Türkiye’nin ikinci alışveriş merkezi olan Atakule, 125 m yüksekliğe ve kulenin tepesinde döner restorana sahiptir.[102][103][104]

Çankaya’nın Kocatepe semtindeki Kocatepe Camisi’nin yapımına 1967’de başlanmış ve 1987’de bitirilmiştir. 88 m uzunluğunda dört minaresi vardır.[105] Ana mekânı 4 fil ayağı üzerine oturan bir merkezi kubbe ile dört yarım kubbeden oluşur.[106]

Cumhuriyet döneminde yapılan diğer bir önemli cami olan Maltepe Camisi, Çankaya’da bulunur. Mimari açından Osmanlı mimarisi’ne benzeyen cami, yeşil bir kubbeye sahiptir. Eni 20 m, boyu 20 m yüksekliği 30 m olan Maltepe Camisi, beyaz taş ve tuğladan inşa edilmiştir. Caminin birer şerefeli 50 m yüksekliğinde iki minaresi vardır. Minarelerde 142 merdiven ile şerefeye çıkılır.[107]

Armada, 133 m yüksekliğinde, 33 katlı bir iş merkezidir. 28 Eylül 2002’de açılan yapının 4. katında, alışveriş merkezi olan yapının diğer katlarında stüdyo daire şeklinde, evler bulunmaktadır. Anteni ile birlikte yüksekliği toplam 140 m’dir.[108]

Şenlikler

Kentte geleneksel hale getirilen birçok şenlik vardır. Ankara’daki sinema alanındaki önemli organizasyonlardan biri Ankara Uluslararası Film Festivali’dir.[109] 1998 yılından beri düzenlenen festival, belgesel, uzun film ve kısa film yarışmaları barındırır. Yaklaşık 17 daldaödül dağıtılır.

Tiyatro alanındaki önemli bir şenlik, Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakıf tarafından 1996 yılından beri gerçekleştirilen Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali’dir.[110] Bunların dışında Ankara’da 1983’ten beri Ankara Uluslararası Müzik Festivali[111] ve 1996’dan beri de Ankara Caz Festivali gerçekleştirilir.[112]

Ankara Eğitimi

Eğitim ve öğretim açısından Türkiye’nin önemli merkezlerinden biri olan Ankara’da 150’den fazla ilk ve orta dereceli okul ile halk eğitim merkezi vardır.[113] Ayrıca 18 üniversite, bir harp okulu ve bir polis akademisi hizmet vermektedir. Bu üniversiteler il genelinden öğrencilere eğitim verdiği gibi, il dışından ve öğrenci değişim programları ile yurtdışından gelen öğrencilere de eğitim vermektedir.[114][115][116]

Ankara’nın Üniversiteleri

Ana madde: Ankara’daki üniversiteler

230px-Dil_ve_Tarih_Coğrafya_Fakültesi_Binası,_Ankara

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi

Ankara’da bulunan üniversitelerin bazıları Türkiye’nin,[117] bazıları da Avrupa’nın ve dünyanın en önemli üniversiteleri arasında gösterilmektedirler.[118] Ayrıca Ankara’nın altı yaş ve üzeri nüfusunun 442.315’i en az bir üniversiteden mezun, 44.598’i yüksek lisans mezunu, 16.239’u ise doktora mezunudur.[119]

Ankara’da eğitim veren üniversiteler şunlardır:

Devlet Üniversiteleri: Ankara Üniversitesi,[120] Gazi Üniversitesi,[121] Hacettepe Üniversitesi,[122] Orta Doğu Teknik Üniversitesi,[123] Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.[124]
Özel Üniversiteler: Atılım Üniversitesi,[125] Başkent Üniversitesi,[126] Bilkent Üniversitesi,[127] Çankaya Üniversitesi,[128] TED Üniversitesi,[129] TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi,[130] Turgut Özal Üniversitesi,[131] Türk Hava Kurumu Üniversitesi,[132] Ufuk Üniversitesi,[133] Altın Koza Üniversitesi, Bilge Üniversitesi.

Türk Silahlı Kuvvetleri’nin karacı muvazzaf subay ihtiyacını karşılayan ve 1834’te Mekteb-i Harbiye adıyla İstanbul’da kurulan Kara Harp Okulu, 1936’da Ankara’ya taşınmıştır.[134] 1991 yılından beri, 4 yıllık askeri eğitimin yanı sıra, lisans düzeyinde sistem mühendisliği eğitimi vermektedir.[135]

Spor

Futbol

Kentte en çok rağbet gören spor futboldur. Kentin Gençlerbirliği takımı Spor Toto Süper Lig’de oynamaktadır. Diğer takımlardan Ankaraspor, Bank Asya 1. Ligde; MKE Ankaragücü, Buğsaşspor ve Kızılcahamamspor, TFF 2. Ligde mücadele etmektedirler. Ankara Demirspor, Hacettepespor, Keçiörengücü ve Etimesgut Şekerspor takımları ise TFF 3. Ligde oynamaktadırlar.[136] Futbol takımlarından, MKE Ankaragücü ve Gençlerbirliği, 19.209 kişilik Ankara 19 Mayıs Stadyumu’nu;[137] Ankaraspor, 19.626 kişilik Yenikent ASAŞ Stadyumu’nu; Hacettepespor, 4.000 kişilik Yenimahalle Hasan Doğan Stadyumu’nu; Ankara Demirspor, 37.000 kişilik Cebeci İnönü Stadını; Kızılcahamamspor, Kızılcahamam İlçe Stadyumu’nu; Buğsaşspor, Ankara Ostim Stadyumu’nu kullanmaktadır.[138]

Basketbol

Kent, İstanbul’da düzenlenen 1959 Avrupa Basketbol Şampiyonası’ndan[139] sonra Türkiye’de düzenlenen ikinci Avrupa Basketbol Şampiyonası’na 2001 yılında ev sahipliği yapmıştır.[139][140] Bu şampiyonada Türkiye Millî Basketbol Takımı, Yugoslavya’nın ardından ikinci olmuştur.[141] Ankara, 2010 FIBA Dünya Basketbol Şampiyonası’na[142] ev sahibi olan dört şehirden biridir. Kentin basketbol takımları, Beko Basketbol Ligi’nde Türk Telekom Basketbol Takımı ve Ted Ankara Kolejliler Spor Kulübü, Türkiye Bayanlar Basketbol Ligi’nde Ted Ankara Kolejliler Spor Kulübü’dür. Bu takımlardan Türk Telekom Basketbol Takımı, üç kez Cumhurbaşkanlığı Kupası, iki Kez Türkiye Kupasını kazanmıştır.[143]

Voleybol

Kent, Aroma Bayanlar Voleybol 1. Ligi’nin 2009-10 sezonunda İller Bankası[144] ve Ankaragücü[145] takımları tarafından temsil edilmektedir.[146]

Uluslararası ilişkiler

Ana madde: Türkiye şehirlerinin kardeş şehirleri

İlgili belgeseller

  • Türkiye’nin Kalbi Ankara Yönetmen: Sergey Yutkeviç, Lev Oskaroviç Arnstam (1934)
  • Heykelin önünde 1. bölüm – Zafer Anıtı Yapım-Yönetim: Sinan İpek (2006)
  • Heykelin önünde 2. bölüm – Güvenlik Anıtı Yapım-Yönetim: Sinan İpek (2006)

Kaynakça

  • Küçük Asya’nın Bin Yüzü. Ankara: Dost Yayınları. ISBN 975-298-173-9.
  • Ankara, Başkentin Tarihi, Arkeolojisi, Mimarisi. Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları. ISBN 975-95848-3-2.
  • Sargın, Haluk. Antik Ankara. ISBN 975-288-886-0.
  • Hengirmen, Mehmet. Turistik Ankara. Engin Yayınları. ISBN 975-320-123-0.
  • Erdoğan, Abdülkerim; Günel, Gökçe; Kılcı, Ali (2007). Tarih İçinde Ankara. Ankara: SFN. ISBN 9944-473-07-3.
  • “Ankara.” Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.

Dipnotlar

  1. ^ a b TBMM – Toktamış Ateş. 5 Haziran 2009 tarihinde erişilmiştir.
  2. ^ a b Milli Mücadele yıllarında Ankara. Atatürk Araştırma Merkezi. 5 Haziran 2009 tarihinde erişilmiştir.
  3. ^ a b c d e f “İl ve cinsiyete göre il/ilçe merkezi, belde/ köy nüfusu ve nüfus yoğunluğu”. Erişim tarihi: 28.01.2013.
  4. ^ http://report.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2=&report=turkiye_il_koy_sehir.RDF&p_il1=6&p_kod=2&p_yil=2008&desformat=html&ENVID=adnksdb2Env
  5. ^ a b “TBMM resmi sitesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası sayfası”. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2009. “1982 Anayasası Madde 3”
  6. ^ Ankara, Turkey: Latitude, Longitude and Altitude
  7. ^ a b [1]
  8. ^ “Anadolu Medeniyetleri Müzesi – Çağlar Boyu Ankara”. Erişim tarihi: 15 Kasım 2008.
  9. ^ a b c d e f “Ankara.” Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online.Encyclopædia Britannica Inc.
  10. ^ Erhan Altunay. “Hermetics.org, Frigler sayfası”. Erişim tarihi: 9 Haziran 2009.
  11. ^ Ankara’nın doğal sembolleri. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 5 Haziran 2009 tarihinde erişilmiştir.
  12. ^ Anadolu Medeniyetleri Müzesi Ankara Şehir Sikkeleri reyonu
  13. ^ a b Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 8
  14. ^ Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 40
  15. ^ a b c d e f g h i j k l (Türkçe) Ankara, Başkentin Tarihi, Arkeolojisi, Mimarisi. Ankara Enstitüsü Vakfı. ss. 101, 105, 233, 269. ISBN 975-95848-3-2.
  16. ^ Tarih İçinde Ankara ISBN 9944-473-07-3
  17. ^ Deniz KARAMAN. “XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Ankara Sancağındaki Mâlikâne-Mukataalara Dair Bazı Bilgiler”. Erişim tarihi: 12-15-2008.
  18. ^ Richard D. Robinson (1963). The First Turkish Republic: A Case Study in National Development. Harvard University Press. ss. 298.
  19. ^ “Turks are forcing us to adopt İstanbul and Ankara by refusing to deliver lettres addresssed to Constantinople and Angora…” Edward Gleichen (1931). “Some Recent Decisions of the P. C. G. N.”. The Geographical Journal 77: 161-163.
  20. ^ Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 7
  21. ^ “Anadolu Medeniyetleri Müzesi – Paleolitik Çağ”. Erişim tarihi: 15 Kasım 2008.
  22. ^ a b Hattiler ArkeolojiDünyası.com. 2 Temmuz 2009 tarihinde erişilmiştir.
  23. ^ Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 23
  24. ^ Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 25-27
  25. ^ Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 30
  26. ^ Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 34-35
  27. ^ Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 38
  28. ^ a b c Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 45
  29. ^ “Lydia.” Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
  30. ^ Ekrem Akurgal, “Anadolu Kültür Tarihi”, Ankara, 1998. s. 338.
  31. ^ Hasan Tahsin Uçankuş, “Ana Tanrıça Kybele’nin ve Kral Midas’ın Ülkesi Phrygia”, Kültür Rehberi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2002, s. 276.
  32. ^ Vedat İdil, “Ankara: Tarihi Yerler ve Müzeler”, Net Turistik Yayınları, Ankara, 1993, s.11.
  33. ^ Mehmet Özsait, “Anadolu’da Hellenistik Dönem”, Anadolu Uygarlıklar Ansiklopedisi 2, Görsel Yayınevi, istanbul, 1982, s. 286.
  34. ^ Ekrem Akurgal, “Anadolu Kültür Tarihi”, Ankara, 1998. s. 342.
  35. ^ N. Can Gülekli, “Ankara: Tarih-Arkeoloji”, Doğuş Matbaası, Ankara, 1948, s. 29-30.
  36. ^ Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 33
  37. ^ Çağlar Boyu Ankara
  38. ^ Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 53
  39. ^ Ernest Mamboury, “Ankara: Guide Touristique”, İstanbul, 1933, s. 61.
  40. ^ Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 56
  41. ^ Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 83
  42. ^ a b c “Ankara Kronolojisi” (Türkçe). Erişim tarihi: 17 Ocak 2010.
  43. ^ Bernard Lewis (2006) (Türkçe). Ortadoğu, İki Bin Yıllık Ortadoğu Tarihi. Ankara: Arkadaş Yayınları. ss. 132. ISBN 975-509-442-3.
  44. ^ Jean-Paul Roux (Türkçe). Türklerin Tarihi – Pasifik’ten Akdeniz’e 2000 Yıl. Kabalcı Yayınevi. ss. 331. ISBN 975-997-091-0.
  45. ^ a b Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye’nin Bin Üçyüz Onüç Senesine Mahsus İstatistik-i Umumîsi, İstanbul, Alem Matbaası, 1316/1900.
  46. ^ Karay, Refik Halit (1939). Deli. İstanbul: Semih Lütfi Kitabevi.
  47. ^ “Anadolu Emraz-ı Sariye Laboratuarı Mesaisi”. Ceride-i Tıbbiye-i Askeriye. Eylül 1333 (1917). ss. 161.
  48. ^ a b “Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışı” (Türkçe). Erişim tarihi: 17 Ocak 2010.
  49. ^ “Atatürk’ün Ankara’ya Gelişi hakkında genel açıklama” (Türkçe). Dersimiz.com. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009.
  50. ^ “T.C. Ankara Valiliği resmi sitesi, Ankara’nın Başkent Oluşu”. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2009.
  51. ^ (Türkçe) ÖSS Tarih. Maltepe Yayınları. ss. 292, 293, 295, 296, 298, 299, 300, 301, 314, 355. ISBN 975-8570-58-7.
  52. ^ (Türkçe) Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, Lise 3. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı. ss. 146. ISBN 978-975-11-2624-4.
  53. ^ Resim:Ankara districts.png, Resim:Kırıkkale districts.png ve Resim:Çankırı districts.png incelendiğinde çıkan sonuç
  54. ^ “Ankara Çayı’nda Değişmeyen Manzara”. Erişim tarihi: 17 Ocak 2010.
  55. ^ a b Faruk Pekin, Hayri Fehmi Yılmaz (Türkçe). 100 Köprü / Türkiye’nin Kültür Mirası. NTV Yayınları. ISBN 978-605-5813-10-9.
  56. ^ a b “Kentler.com”. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
  57. ^ “Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü resmi sitesi, Ankara sayfası”. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.
  58. ^ Worldweather.org
  59. ^ http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=82171&refer=&units=metric
  60. ^ “Ankara Büyükşehir Belediyesi resmi sitesi, Dünden Bugüne Belediye Başkanları”. Erişim tarihi: 2009-05-15.
  61. ^ Başbakanlık Devlet Arşivleri 1995: 93, 101
  62. ^ Halacoglu, Prof. Dr. Yusuf, Facts Relating to the Armenian Relocation (1915), TTK Publication, Ankara, 2001.
  63. ^ [2]
  64. ^ “TUİK, Okuma yazma durumu ve cinsiyete göre il/ilçe merkezleri nüfusu ( 6 +yaş ) – 2011, Ankara”. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013.
  65. ^ “TUİK, İl yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus – 2008, Ankara”. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
  66. ^ “TUİK, İkamet edilen ile göre nüfusa kayıtlı olunan il – 2012, Ankara”. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013.
  67. ^ Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996
  68. ^ a b c d “Hürriyet Gazetesi arşivi, İşte rakamlarla Ankara ekonomisi sayfası”((Türkçe)). Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.
  69. ^ “Mimdap.org, Ankara ekonomide en büyük 100 dünya şehri arasında sayfası”. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.
  70. ^ “Pricewaterhouse Coopers resmî web sitesi, İstanbul ve Ankara PwC’nin en büyük şehir ekonomileri listesinde sayfası” ((Türkçe)). Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.
  71. ^ “TC Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü resmî sitesi, İstatistikler sayfası” ((Türkçe)). Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
  72. ^ “Haberler.com, Yenimahalle’ye Görkemli Kültür ve Kongre Sarayı sayfası”. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009./
  73. ^ “Ankara Esenboğa Uluslararası Havalimanı resmi sitesi, Ulaşım sayfası”. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2009.
  74. ^ “Etimesgut Askeri Havalimanı haritası”. Erişim tarihi: 13 Haziran 2009.
  75. ^ “Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları resmi sitesi, Ankara-İstanbul Hızlı Tren Projesinde Son Durum Sayfası”. Erişim tarihi: 10 Haziran 2009.
  76. ^ “Beleş.org, Kentlerarası Uzaklık Hesaplama sayfası”. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.
  77. ^ “Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, Ankara Sağlık Müdürlüğü resmi sitesi, Bağlı Kurumlar sayfası”. Erişim tarihi: 10 Haziran 2009.
  78. ^ “Star gazetesi, Batıkent Hastanesi’nin temel atma töreni yapıldı haberi”. Erişim tarihi: 10 Haziran 2009.
  79. ^ “Batıkent.org, Batıkent Hastanesinde Sona Doğru sayfası”. Erişim tarihi: 10 Haziran 2009.
  80. ^ “Ankara Büyükşehir Belediyesi resmi sitesi, Harikalar Diyarı sayfası”. Erişim tarihi: 12 Haziran 2009.
  81. ^ “Ankara Büyükşehir Belediyesi resmi sitesi, Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı sayfası”. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.
  82. ^ “Atatürk Orman Çifliği resmi sitesi, Kuruluş Tarihçesi sayfası”. Erişim tarihi: 9 Haziran 2009.
  83. ^ “Haberler.com sitesi, Ankara Büyükşehir Belediyesi, Gençlik Parkı’nı Yeniliyor sayfası”. Erişim tarihi: 9 Haziran 2009.
  84. ^ “Ankara Büyükşehir Belediyesi resmi sitesş, Altınpark Rekreasyon Alanı Sayısal Verileri sayfası”. Erişim tarihi: 10 Haziran 2009.
  85. ^ Ankara’daki müzeler sayfasındaki müze sayısına göre verilmiş rakamdır. Kültür bakanlığı sayfasında 23 özel ve 8 kültür bakanlığı müzesi olduğunu söylemektedir.
  86. ^ “Anadolu Medeniyetleri Müzesi resmi sitesi”. Erişim tarihi: 30- Aralık 2008.
  87. ^ 19 Nisan 1997 tarihinde İsviçre’nin Lozan kentinde 68 Müze arasında birinci seçilerek “Avrupa’da Yılın Müzesi” unvanını elde etmiştir.
  88. ^ a b c d e f g h i “T.C. Ankara Valiliği resmi sitesi, Müzeler ve Ören Yerleri sayfası”. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2009.
  89. ^ “Kültür Bakanlığı Müze sayfası”. Erişim tarihi: 30 Aralık 2008.
  90. ^ “T.C. Kültür Bakanlığı resmi sitesi, Müze sayfası”. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2009.
  91. ^ “T.C. Kültür Bakanlığı resmi sitesi, Müze sayfası”. Erişim tarihi: 30-12-2008.
  92. ^ “Kültür Bakanlığı Müze sayfası”. Erişim tarihi: 30-12-2008.
  93. ^ “Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı resmi sitesi, Anıtkabir sayfası”. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
  94. ^ a b “Arkitera.com”. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2009.
  95. ^ “inankara.”. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
  96. ^ “Anadolu Medeniyetleri Müzesi resmi sitesi, Ankara Roma Hamamı sayfası”. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
  97. ^ “Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı resmi sitesi, Ankara Roma Hamamı sayfası”. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
  98. ^ “Anadolu Medeniyetleri Müzesi resmi sitesi, Augustus Tapınağı sayfası”. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
  99. ^ Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. “Tarih İçinde Ankara”. 60
  100. ^ (Türkçe) Ne Demek Ankara; Balgat, Niye Balgat!?.. ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık. ss. 49. ISBN 975-7964-87-4.
  101. ^ “Ata Kule” (Türkçe). Erişim tarihi: 17 Ocak 2010.
  102. ^ Mehmet Hengirmen (Türkçe). Turistik Ankara. Engin Yayınları. ss. 86. ISBN 975-320-123-0.
  103. ^ “Atakule.net”. Erişim tarihi: 10 Haziran 2009.
  104. ^ “>“Ata Kule” (Türkçe). Erişim tarihi: 17 Ocak 2010.
  105. ^ “T.C. Ankara Valiliği resmi sitesi, Camiler sayfası”. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2009.
  106. ^ “Kocatepecamii.com”. Erişim tarihi: 10 Haziran 2009.
  107. ^ “Maltepe Camisi resmi sitesi, Tarihçe sayfası”. Erişim tarihi: 16 Haziran 2009.
  108. ^ “Gezi-yorum.net, Ankara, Armada Alışveriş Merkezi sayfası”. Erişim tarihi: 10 Haziran 2009.
  109. ^ “Film Festivali resmî sitesi”. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
  110. ^ “Tiyatro Festivali resmî sitesi”. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
  111. ^ “Müzik Festivali resmî sitesi”. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
  112. ^ “Caz Festivali resmî sitesi”. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
  113. ^ Okullarımız İl Milli Eğitim Müdürlüğü. 8 Haziran 2009 tarihinde erişilmiştir.
  114. ^ “ODTÜ resmî sitesi, Erasmus ve Diğer Değişim Programları Yönergesi, Erasmus Kapsamında ODTÜ’ye Gelen Öğrenciler başlığı”. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
  115. ^ “E. Yağcı’nın konuya ilişkin makalesi”. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
  116. ^ “Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi resmî sitesi, Sokrates/Erasmus başlığı”. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
  117. ^ “Hürriyet Gazetesi konuya ilişkin sayfası”. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
  118. ^ “Örnek olarak ODTÜ dünyanın en iyi 438. üniversitesi seçilmiştir. Hürriyet Gazetesinin konuya ilişkin sayfası”. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
  119. ^ “TUİK, Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus ( 6 +yaş ) – 2008, Ankara”. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
  120. ^ “Ankara Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü”. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  121. ^ “Gazi Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü”. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  122. ^ “Hacettepe Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü”. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  123. ^ “ODTÜ resmî sitesi, İletişim bölümü”. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  124. ^ “YBÜ Resmi Sitesi”.
  125. ^ “Atılım Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü”. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  126. ^ “Başkent Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü”. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  127. ^ “Bilkent Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü”. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  128. ^ “Çankaya Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü”. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  129. ^ [www.tedu.edu.tr/ “TEDÜ resmi sitesi”].
  130. ^ “TOBB ETÜ resmî sitesi, İletişim bölümü”. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  131. ^ “Turgut Özal Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü”. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2010.
  132. ^ “THKÜ Resmi Sitesi”.
  133. ^ “Ufuk Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü”. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  134. ^ Kara Harp Okulu tanıtım filmi KHO.edu.tr. 8 Haziran 2009 tarihinde erişilmiştir.
  135. ^ Kara Harp Okulu akademik programı KHO.edu.tr. 8 Haziran 2009 tarihinde erişilmiştir. Ayrıca Emniyet Genel Müdürlüğüne komiser yardımcısı rütbesiyle personel yetiştiren Polis Akademisi’de Gölbaşı ilçesinde konumlandırılmıştır.
  136. ^ “Türkiye Futbol Federasyonu resmi sitesi, Turkcell Süper Lig Ana Sayfası”. Erişim tarihi: 17 Ocak 2010.
  137. ^ “Türkiye Futbol Federasyonu resmi sitesi, Ankara 19 Mayıs sayfası”. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
  138. ^ “Türkiye Futbol Federasyonu resmi sitesi, Yenikent ASAŞ sayfası”. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
  139. ^ a b “Eurobasket Tarihçe” (Türkçe). Erişim tarihi: 17 Ocak 2010.
  140. ^ “2001 Avrupa Basketbol Şampiyonası resmi sitesi, Tarihçe sayfası”. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
  141. ^ “2001 Avrupa Basketbol Şampiyonası resmi sitesi, Tüm Maçlar sayfası (İngilizce)“. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
  142. ^ “2010 FIBA Dünya Şampiyonası Resmi Sitesi” (Türkçe). Erişim tarihi: 09 Şubat 2010.
  143. ^ “Türk Telekom Basketbol Takımı resmi sitesi, Tarihçe sayfası”. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
  144. ^ “İller Bankası SK İletişim Bilgileri” (Türkçe). Erişim tarihi: 24 Haziran 2010.
  145. ^ “Ankaragücü İletişim Bilgileri” (Türkçe). Erişim tarihi: 24 Haziran 2010.
  146. ^ “2010 sezonu 1. Lig Bayanlar” (Türkçe). Türkiye Voleybol Federasyonu. Erişim tarihi: 24 Haziran 2010.
  147. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al“Kardeş Kentleri Listesi ve 5 Mayıs Avrupa Günü Kutlaması” (Türkçe). Ankara Büyükşehir Belediyesi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009.
  148. ^ “Ankara Büyükşehir Belediyesi resmi sitesi, Ankara’nın Kardeş Kentleri Zirvesi 13-16 Haziran 2003 sayfası”. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
  149. ^ “Güncelyorum.com, Ankara Kardeş Şehirleri sayfası”. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
  150. ^ “Ankara Büyükşehir Belediyesi resmi sitesi, Kardeş Kentleri Listesi ve 5 Mayıs Avrupa Günü Kutlaması sayfası”. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
  151. ^ “Etiyopya’nın başkenti Ankara’nın kardeşi oldu” (Türkçe). Zaman Gazetesi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009.
  152. ^ “Ankara-Washington Kardeş Şehir Oldu…” (Türkçe). Ankara Büyükşehir Belediyesi. Erişim tarihi: 04 Ekim 2011.
  153. ^ “Sister Cities”. Beijing Municipal Government. Erişim tarihi: 2009-06-23.
  154. ^ Ankara Büyükşehir Belediyesi. “Kardeş Kentleri Listesi”. Erişim tarihi: 12 Aralık 2008.
  155. ^ a b c “Lefkoşa Türk Belediyesi Kardeş Belediyeler” (Türkçe). Lefkoşa Türk Belediyesi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 201.
  156. ^ “Twin towns of Minsk“. © 2008 The department of protocol and international relations of Minsk City Executive Committee. 2008-12-08.
  157. ^ “Zagreb İle Ankara Arasında Kardeş Şehir Protokolü İmzalanması”. Ankara Büyükşehir Belediyesi. 27.
  • Kore Parkı

Similar Posts

One Comment

  1. Geri bildirim: Ankara'da Gezilecek Yerler - Türkiye'de Gezilebilecek Yerler

Bir yanıt yazın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.